Otizm ve Pecs Yöntemi

Otizm ve Pecs Yöntemi
PECS Amerika’da Delaware Eyaleti Otizm Programı dahilinde Andrew Bondy ve Lori Frost tarafından otistik ve gelişimsel problemi olan çocuk ve ergenlere hızlı bir şekilde fonksiyonel iletişim becerileri kazandırmak amacıyla geliştirilmiş bir sistemdir.

Otistik ve diğer gelişimsel sorun yaşayan çocukları ele aldığımızda bu çocukların işlevsel iletişim becerilerine sahip olma ve iletişim geliştirme yetilerinde sıkıntılar yaşadıkları gözlemlenmektedir. Çocukların çevrelerine çok az ilgisi vardır ve bu ilgi de genellikle kendi gereksinimlerini karşılamak doğrultusundadır ki bu da ilişkiyi gerçek bir iletişimden ziyade karşıdakinin araç olarak görüldüğü ve kullanıldığı bir ilişkiye dönüştürmektedir. PECS’in amacı çocuğu iletişimin aktif bir parçası kılmak, çocuğa kendi kendine iletişimi başlatma isteği ve becerisi kazandırmaktır. İletişimi çocuğun kendisinin başlatması çocuğun farkındalığını artırması ve iletişimi onun için önemli ve motive edici kılması açısından önemlidir.

PECS = RESİM DEĞİŞTİRME YOLU İLE İLETİŞİM SİSTEMİ

Otistik çocukların iletişim becerilerindeki yetersizlik ve sınırlılık, bu çocukların konuşma becerileri kazanmada güçlük yaşamalarıyla yakından ilgilidir. Bazı otistik çocuklar hiç sözel iletişim geliştirmezlerken, konuşabilenlerin de konuşmayı belli bir amaca ve iletişime yönelik anlamlı bir iletişim aracı olarak kullanamadıkları görülmektedir. Çocuk konuşsa da karşılıklı sohbet edemez, bir konu üzerinde konuşmayı sürdüremez ve ekolalik konuşma yaygındır. Otistik çocuklara dil ve iletişim becerileri kazandırmada kullanılan çeşitli yaklaşımlar vardır. Konuşma takliti içeren yaklaşımlar, işaret dili, resim ve sembollere dayanan yaklaşımlar bunlara örnektir. Bütün bu yöntemlerde göz teması kurabilmek, motor ve ses taklit becerisi gibi ön becerilere sahip olmak gereklidir. Uzun zaman almaları, çocuğa ilişki kurmayı öğretmedeki yetersizlikleri bu yöntemlerin sıkıntı yaşanan taraflarıdır.

PECS bu programlarda yaşanan sıkıntılara çözüm üretmek üzere geliştirilmiş bir programdır. Sistemde çocuğa iletişim kuracağı kişiye nasıl yaklaşacağı, nasıl dikkatini çekeceği ve istediği şeyi ifade etmek ve elde etmek için resim ya da sembolü karşısındaki ile nasıl değiş tokuş yapacağı öğretilir. Sistem Uygulamalı Davranış Analizindeki yöntemler üzerine yapılandırılmıştır. Ödül, pekiştirici stratejileri, genelleme stratejileri kullanmak hedef becerilerin öğretimi için gereklidir.

· PECS’e başlamadan önce çocuğu cezbeden şeyin ne olduğu belirlenir.

Program 6 fazdan oluşmaktadır.

1. Faz. Fiziksel yardımla değiş tokuşu öğretme

2. Faz: Doğallığın ve sürekliliğin sağlanması

3. Faz: Resimlerin ayırt edilmesi

4. Faz: İstekte bulunmak için cümle yapılarının resimler yardımıyla oluşturulması

5. Faz: “Ne istiyorsun?” sorusuna cevap

6. Faz: Soru ve isteklere cevabın yorumlanması

Sistem odadaki ikinci bir eğiticiden gelen fiziksel yardımla çocuğa tek bir resmi, karşıdaki kişinin elindeki istendik şeyi elde etmek için nasıl değiş tokuş yapacağını öğretmekle başlar.

Çocuk iletişime geçeceği kişiden sözlü ve sözsüz ipucu beklemeden yaklaşmayı ve iletişim başlatmayı öğrenir.

İkinci fazda çocuğun öğrendiği beceriyi kişi ve ortamlara genelleyebilmesi , uzakta duran kişi ve resimlerle yapabiliyor olması sağlanır.

Üçüncü fazda çocuğun istediği şeyi ifade etmeye yarayan resim yada sembolü resimler arasından ayırt etmeyi öğrenmesi sağlanır. Dördüncü fazda çocuğa “İstiyorum” konunu kullanarak nasıl basit bir istek cümlesi oluşturacağı öğretilir.

Beşinci fazda çocuk “Ne istiyorsun?” şeklindeki direkt soruya ne şekilde cevap vereceğini öğrenir. Çocuk bu soruya cevap verebileceği gibi, kendiliğinden de istediği şey için talepte bulunabilir.

Son fazda çocuk nesneler için ne şekilde yorum yapacağını öğrenir. Ne hissettiği, neyi sevip sevmediğini ifade etmeyi öğrenir.

PECS’teki bu fazları tamamlayan çocuk sistemde öğrendiği iletişim becerisini ev, okul ve arkadaş ortamlarında kullanır İletişim defteri, iletişim panosu gibi sisteme destek araçlar yardımıyla kendini ifade etme kapasitesini artırır. Çocuk istediğini elde ederken aktif rol oynar ve sözel dil gelişimi desteklenir.Zaman içinde öğrenilmiş beceriler oturur ve görselliğe dayalı bir iletişim sistemine gerek kalmadan da çocuk iletişim kurabilir

.· Araştırmalar göstermektedir ki

:- PECS kullanımı sözel iletişim olmayan çocuklarda konuşma başlamasını olumlu etkilediği gibi konuşan çocukların konuşma kalitesi ve işlevselliğini artırmaktadır.Delaware Otistik Programı dahilinde 1 yıl boyunca PECS kullanan çocukların %75’inde konuşma başlarken %80’inde işlevsel konuşma başlamıştır.

- PECS kullanılan çocuklarda davranış problemlerinde azalma gözlemlenmiştir.

- PECS kullanımının çocukta konuşma isteği ve gereksinimini azaltacağı konusundaki endişelere karşı eldeki bulgular anlasmlı bir etki tespit edememiştir.

Uzm. Psk. Dan. Ezgi ALTUN
Kaynak: ozelegitimsitesi.com