SEREBRAL PALSİ İLE İLGİLİ SIKÇA SORULAN SORULAR
Serebral palsi nedir?
Doğum öncesinde, doğum sırasında veya doğumdan sonra tıbbi bir problem nedeniyle gelişen kalıcı beyin hasarıdır. Serebral palsi, kas kontrolü ve vücut hareketlerinin kaybıyla karakterizedir. Teşhis doğumdan sonra konabilir; bazen tanı konması çocukluk çağına kadar gecikebilir.
Bu hastalık benim çocuğumu nasıl etkiler?
Serebral palsi, beynin hareket, postür ve denge ile ilgili özel merkezlerini etkileyen bir hastalıktır. Bu hastalık hareket, konuşma, görme ve işitme bozuklukları gibi çok çeşitli problemlere neden olabilir.
“Spastik”, serebral palsinin diğer adı mıdır?
Hayır, serebral palsinin eski bir ismidir. Spastik terimi (spastisite) kaslarda ortaya çıkan tonus artışını (sertleşme/katılık) ifade etmektedir. Normalde kasın tonusu yerçekimine karşı koyabilmemize ve hareket etmemize izin verecek yoğunlukta olmalıdır. Serebral palsinin çeşitli türleri bulunmakta olup bazı serebral palsili çocuklarda tonus artışı saptanmayabilir.
Serebral palsi sıklığı nedir?
Çocukluk çağının en sık görülen nöromusküler (kas ve sinir) hastalığıdır. Yaklaşım her 2000 çocuktan 5 tanesini etkiler. Prematür (erken doğum) doğumların ise ’ini etkiler.
Serebral palsinin bulguları nelerdir?
En sık görülen bulgular; spastisite (kasların aşırı kasılması), paralizi (felç), havale, dizartri (konuşma bozukluğu) ve denge bozukluğudur.
Serebral palsiden etkilenen her çocuk aynı mıdır?
Hayır, serebral palsili her çocuk beynin etkilenme derecesine göre farklı ve değişik derecelerde bulgu ve problemler yaşarlar.
Doğmamış çocukta serebral palsiyi engellemek mümkün müdür?
Serebral palsi gelişmesini önlemek için doğum öncesi (prenatal) dönemin iyi ve sağlıklı geçirilmesi çok önemlidir. Anne adayları bu dönemde mümkün olduğunca hastalık ve enfeksiyonlardan korunmalıdır. Ayrıca çocuğun doğar doğmaz önerilen aşıları düzgün olarak yapılmalıdır. Aşılanma ile bazı enfeksiyon hastalıklarının serebral palsiye yol açması engellenebilir.
Serebral palsi her çocuğu aynı şekilde mi etkiler?
Hayır. Serebral palsinin 4 ayrı klinik formu vardır:
Serebral palsinin sebepleri nelerdir?
Serebral palsi nedenleri a) doğum öncesi nedenler, b) doğum esnasındaki nedenler ve c) doğum sonrası nedenler olarak ayrılabilir. Erken doğum (prematürite) ve düşük doğum ağırlığı en önemli doğum öncesi nedenler arasında bulunmaktadır. Örneğin 1500 gramdan daha düşük doğan bebeklerde serebral palsi sıklığı %5-8 arasındadır. Doğum kilosu 1500 gramdan daha düşük olanlarda normal doğum ağırlıklı olanlara oranla serebral palsi riski 25 kat daha yüksektir. Doğum esnasındaki nedenlere kafa travması veya beynin oksijensiz kalması (asfiksi) örnek gösterilebilir. Ancak yeni yapılan çalışmalarda doğum asfiksisinin pek çok olguda serebral palsiye neden olmadığı bildirilmektedir. Asfiksi beyin anomalisine neden olmayıp, beyin anomalisinin bir göstergesi olarak doğum sırasında gelişebilmektedir. Serebral palsili olguların az bir kısmında bebeğe oksijen sağlayan plasentanın anormalliklerine de rastlanmaktadır. Doğum sonrası nedenler içinde beynin oksijensiz kalması (zehirlenme, boğulma gibi nedenlerle), kafa travması veya beyne zarar veren enfeksiyonlar (menejit vb.) örnek gösterilebilir.
Çocuğumun serebral palsi olmasından dolayı kendimi suçlamalı mıyım? Gebelik süresince yanlış bir şey yapmış olabilir miyim?
Serebral palisili çocuğu olan anne ve babalar sıklıkla suçluluk duyarlar. Ancak çoğu durumda serebral palsiye neden olan faktör bilinmemektedir.
Serebral palsi nasıl teşhis edilir?
Serebral palsi teşhisinin konmasını sağlayacak herhangi bir özel kan testi veya röntgen filmi yoktur. Ancak siz çocuğunuz büyüdükçe yaşıtlarına göre motor/hareket gelişiminin (baş tutması veya oturması) geciktiğini farkedebilirsiniz. Erken doğan (prematüre) bebeklerde serebral palsi riski daha fazladır. Bu nedenle bu bebeklerin periyodik olarak kas gerginliği ve hareket gelişimi açısından değerlendirilmeleri önerilmektedir.
Çocuğun normal gelişiminde önemli dönüm noktaları, oyuncaklara uzanma (3-4 aylıkken), oturma (6-7 aylıkken) veya yürüme (10-14 aylıkken) gibi motor fonksiyonlardır. Çocuğun yaşına göre hareketleri normal bir gelişim göstermezse doktor serebral palsiden şüphelenebilir. Serebral palsi teşhisi sırasında anormal kas gerginliği, anormal hareketler, anormal refleksler ve kalıcı primitif refleksler gibi fiziksel bulguların yanı sıra gelişme sürecindeki önemli dönüm noktalarının gecikmesi de göz önünde bulundurulur. 1 yaşından önce kesin bir serebral palsi teşhisi yapmak her zaman kolay değildir. Aslında serebral palsi teşhisi koyabilmek için genellikle belirli hareket problemlerinin kalıcı ve belirgin olmasına kadar beklemek gerekebilir.
Serebral palsinin yan etkileri nelerdir?
Serebral palsinin yan etkileri arasında havale geçirmek, spastisite (kaslarda katılık, gerginlik), görme ve işitme bozuklukları, hiperaktiflik, konuşma güçlüğü ve öğrenme problemleri bulunur.
Serebral palsinin çaresi var mı? Ne tip tedaviler uygulanabilir?
Serebral palsi tedavi ile tamamen iyileşemez ancak belirtileri az veya çok hafifletmeye yardımcı tedaviler ve rehabilitasyon uygulamaları yapılmaktadır. Ekibin lideri Fizik Tedavi ve Rehabilitasyon hekimi olmak üzere çeşitli başka uzman doktorlar ve diğer sağlık elemanları serebral palsinin tedavi ve terapilerini yürütürler. Aşağıda belirtilen uzmanlardan (sağlık elemanlarından) yardım alabilirsiniz:
Serebral palsili çocuğun prognozu (hastalığın doğal seyri) nasıldır?
Serebral palsili çocukların anne ve babalarının genelde sorduğu ilk soru şu olur: “Çocuğum nasıl olacak? Yürüyebilecek mi?”. Çocuğunuzun gelişiminin nasıl olacağı, neler yapıp neler yapamayacağını tahmin etmek çok zordur. Bir yaşından daha küçük, hele altı aylıktan daha küçük bebeklerde herhangi bir tahminde bulunmak çok zordur. Çocuğunuz iki yaşına geldiğinde Fizik Tedavi ve Rehabilitasyon doktoru çocuğunuzda ne tür bir serebral palsi olduğunu belirleyebilir. Çocuğunuzun serebral palsi tipi belirlendiğinde doktorunuz çocuğunuzun hastalığı ile ilgili daha doğru tahminler yapabilecektir.
Hastalık tedavi edilebilir mi?
Serebral palsi hastalığını tamamen iyileştiren bir tedavi yoktur. Fakat mevcut tedaviler ile hastalığın neden olduğu bulgular hafifletilebilir. Bu hastalıkla ilgili belirtileri hafifletmek için uygulanan tedavilere ilaç tedavileri de eklenebilir.
Spastik serebral palsi nasıl tedavi edilir?
Hastalığın en sık tipi olan spastik serebral palsiye neden olan belirtileri tedavi etmek için denenmiş çok çeşitli çalışmalar mevcuttur. Vücut hareketlerindeki zorluk ve kaslardaki katılığın kesin tedavisi yoktur ancak uygulanan tedavilerle spastisite (kas katılığı) azaltılabilir, çocuğa daha fazla esneklik kazandırılabilir ve hastanın bağımsızlığı artırılabilir. Kaslardaki katılık nedeniyle problem yaşayan çocuklar için fizik tedavinin ve çeşitli cihazlar gibi desteklerin uygulanması spastik kasları germeye ve hareket gelişiminin iyileşmesine yardımcı olabilir. Botilinum toksin (Botox, Dysport) ve fenol enjeksiyonları kaslardaki katılığın azaltılmasına yardımcı olabilir. Sinir uçlarından kaslara iletimi engelleyen Botilinum toksini bir bakterinin zehrinden elde edilen bir ilaçtır. Bu toksin spastik kasa enjekte edildiğinde kası 4–6 ay süreyle geçici olarak zayıflatır. Küçük miktarlarda uygulanır. Kasları güvenli biçimde gevşetir ve cerrahi ihtiyacını geciktirir. Ek olarak; serabral palsi hastalığının spastik formunun tedavisinde bazı cerrahi seçenekler de vardır.
Fizik tedavi ve Rehabilitasyon hekimi başkanlığında serebral palsi tedavisinde deneyimli, bu alanda geniş bilgi birikimine sahip rehabilitasyon ekibi çocuğunuz için en iyi tedaviyi planlamada size yardım edecektir. Spastik serabral palside başarı veya sıkıntılar hastadan hastaya farklılıklar gösterir ve çocuğunuza uygun hareket yöntemlerinin uyarlanması için bu işin uzmanı kişilerle çalışmak çok önemlidir.
Serebral palsi nedir?
Doğum öncesinde, doğum sırasında veya doğumdan sonra tıbbi bir problem nedeniyle gelişen kalıcı beyin hasarıdır. Serebral palsi, kas kontrolü ve vücut hareketlerinin kaybıyla karakterizedir. Teşhis doğumdan sonra konabilir; bazen tanı konması çocukluk çağına kadar gecikebilir.
Bu hastalık benim çocuğumu nasıl etkiler?
Serebral palsi, beynin hareket, postür ve denge ile ilgili özel merkezlerini etkileyen bir hastalıktır. Bu hastalık hareket, konuşma, görme ve işitme bozuklukları gibi çok çeşitli problemlere neden olabilir.
“Spastik”, serebral palsinin diğer adı mıdır?
Hayır, serebral palsinin eski bir ismidir. Spastik terimi (spastisite) kaslarda ortaya çıkan tonus artışını (sertleşme/katılık) ifade etmektedir. Normalde kasın tonusu yerçekimine karşı koyabilmemize ve hareket etmemize izin verecek yoğunlukta olmalıdır. Serebral palsinin çeşitli türleri bulunmakta olup bazı serebral palsili çocuklarda tonus artışı saptanmayabilir.
Serebral palsi sıklığı nedir?
Çocukluk çağının en sık görülen nöromusküler (kas ve sinir) hastalığıdır. Yaklaşım her 2000 çocuktan 5 tanesini etkiler. Prematür (erken doğum) doğumların ise ’ini etkiler.
Serebral palsinin bulguları nelerdir?
En sık görülen bulgular; spastisite (kasların aşırı kasılması), paralizi (felç), havale, dizartri (konuşma bozukluğu) ve denge bozukluğudur.
Serebral palsiden etkilenen her çocuk aynı mıdır?
Hayır, serebral palsili her çocuk beynin etkilenme derecesine göre farklı ve değişik derecelerde bulgu ve problemler yaşarlar.
Doğmamış çocukta serebral palsiyi engellemek mümkün müdür?
Serebral palsi gelişmesini önlemek için doğum öncesi (prenatal) dönemin iyi ve sağlıklı geçirilmesi çok önemlidir. Anne adayları bu dönemde mümkün olduğunca hastalık ve enfeksiyonlardan korunmalıdır. Ayrıca çocuğun doğar doğmaz önerilen aşıları düzgün olarak yapılmalıdır. Aşılanma ile bazı enfeksiyon hastalıklarının serebral palsiye yol açması engellenebilir.
Serebral palsi her çocuğu aynı şekilde mi etkiler?
Hayır. Serebral palsinin 4 ayrı klinik formu vardır:
- Spastik: Kaslarda katılık/aşırı kasılma görülür. Vücutta katılık ve hareket etmede güçlük vardır. Hasta elindeki nesneleri kavramakta, bırakmakta veya yürümede zorluk çekebilir.
- Ataksik: Kaslarda güçsüzlük yanı sıra vücutta dengesizlik vardır. Özellikle yürürken ortaya çıkan dengesizlik, koordinasyon (eşgüdüm) bozukluğu görülebilir. El becerileri zayıftır.
- Atetoid: Kaslarda güçsüzlük ve gerginlik arasında dalgalanmalar bulunur. Hastanın istemsiz baş, gövde ve kol-bacak hareketleri vardır.
- Karma: Yukarıdaki klinik formların birlikte görüldüğü şekildir.
Serebral palsinin sebepleri nelerdir?
Serebral palsi nedenleri a) doğum öncesi nedenler, b) doğum esnasındaki nedenler ve c) doğum sonrası nedenler olarak ayrılabilir. Erken doğum (prematürite) ve düşük doğum ağırlığı en önemli doğum öncesi nedenler arasında bulunmaktadır. Örneğin 1500 gramdan daha düşük doğan bebeklerde serebral palsi sıklığı %5-8 arasındadır. Doğum kilosu 1500 gramdan daha düşük olanlarda normal doğum ağırlıklı olanlara oranla serebral palsi riski 25 kat daha yüksektir. Doğum esnasındaki nedenlere kafa travması veya beynin oksijensiz kalması (asfiksi) örnek gösterilebilir. Ancak yeni yapılan çalışmalarda doğum asfiksisinin pek çok olguda serebral palsiye neden olmadığı bildirilmektedir. Asfiksi beyin anomalisine neden olmayıp, beyin anomalisinin bir göstergesi olarak doğum sırasında gelişebilmektedir. Serebral palsili olguların az bir kısmında bebeğe oksijen sağlayan plasentanın anormalliklerine de rastlanmaktadır. Doğum sonrası nedenler içinde beynin oksijensiz kalması (zehirlenme, boğulma gibi nedenlerle), kafa travması veya beyne zarar veren enfeksiyonlar (menejit vb.) örnek gösterilebilir.
Çocuğumun serebral palsi olmasından dolayı kendimi suçlamalı mıyım? Gebelik süresince yanlış bir şey yapmış olabilir miyim?
Serebral palisili çocuğu olan anne ve babalar sıklıkla suçluluk duyarlar. Ancak çoğu durumda serebral palsiye neden olan faktör bilinmemektedir.
Serebral palsi nasıl teşhis edilir?
Serebral palsi teşhisinin konmasını sağlayacak herhangi bir özel kan testi veya röntgen filmi yoktur. Ancak siz çocuğunuz büyüdükçe yaşıtlarına göre motor/hareket gelişiminin (baş tutması veya oturması) geciktiğini farkedebilirsiniz. Erken doğan (prematüre) bebeklerde serebral palsi riski daha fazladır. Bu nedenle bu bebeklerin periyodik olarak kas gerginliği ve hareket gelişimi açısından değerlendirilmeleri önerilmektedir.
Çocuğun normal gelişiminde önemli dönüm noktaları, oyuncaklara uzanma (3-4 aylıkken), oturma (6-7 aylıkken) veya yürüme (10-14 aylıkken) gibi motor fonksiyonlardır. Çocuğun yaşına göre hareketleri normal bir gelişim göstermezse doktor serebral palsiden şüphelenebilir. Serebral palsi teşhisi sırasında anormal kas gerginliği, anormal hareketler, anormal refleksler ve kalıcı primitif refleksler gibi fiziksel bulguların yanı sıra gelişme sürecindeki önemli dönüm noktalarının gecikmesi de göz önünde bulundurulur. 1 yaşından önce kesin bir serebral palsi teşhisi yapmak her zaman kolay değildir. Aslında serebral palsi teşhisi koyabilmek için genellikle belirli hareket problemlerinin kalıcı ve belirgin olmasına kadar beklemek gerekebilir.
Serebral palsinin yan etkileri nelerdir?
Serebral palsinin yan etkileri arasında havale geçirmek, spastisite (kaslarda katılık, gerginlik), görme ve işitme bozuklukları, hiperaktiflik, konuşma güçlüğü ve öğrenme problemleri bulunur.
Serebral palsinin çaresi var mı? Ne tip tedaviler uygulanabilir?
Serebral palsi tedavi ile tamamen iyileşemez ancak belirtileri az veya çok hafifletmeye yardımcı tedaviler ve rehabilitasyon uygulamaları yapılmaktadır. Ekibin lideri Fizik Tedavi ve Rehabilitasyon hekimi olmak üzere çeşitli başka uzman doktorlar ve diğer sağlık elemanları serebral palsinin tedavi ve terapilerini yürütürler. Aşağıda belirtilen uzmanlardan (sağlık elemanlarından) yardım alabilirsiniz:
- Fizik Tedavi ve Rehabilitasyon Doktoru: Kas-iskelet sistemini ilgilendiren problemlerin çözümü, spastisitenin tedavisi, hareket bozukluklarının tedavisi, takibi ve desteklenmesi, yürümenin tedavisi ve takibi gibi konularla ilgili çalışmalar yapar.
- Ortopedist: Gerektiğinde serebral palsili çocuğun operasyonunu yaparak hareket tedavisi ve gelişimine katkıda bulunur.
- Fizyoterapist: Hareket bozukluklarını düzeltmek için çeşitli egzersiz programlarını düzenler.
- İş uğraşı terapisti: Günlük yaşamda, okulda veya işte serebral palsililerin daha bağımsız olmaları için çalışırlar.
- Konuşma terapisti: İletişim problemlerinin terapilerinde rol alırlar.
- Sosyal güvenlik uzmanı: Ailenin özürlülere ait toplumsal kaynaklara erişimine yardımcı olurlar.
- Psikolog: Serebral palsinin neden olduğu psikolojik problemlerle baş etmede hasta ve yakınlarına yardımcı olurlar.
Serebral palsili çocuğun prognozu (hastalığın doğal seyri) nasıldır?
Serebral palsili çocukların anne ve babalarının genelde sorduğu ilk soru şu olur: “Çocuğum nasıl olacak? Yürüyebilecek mi?”. Çocuğunuzun gelişiminin nasıl olacağı, neler yapıp neler yapamayacağını tahmin etmek çok zordur. Bir yaşından daha küçük, hele altı aylıktan daha küçük bebeklerde herhangi bir tahminde bulunmak çok zordur. Çocuğunuz iki yaşına geldiğinde Fizik Tedavi ve Rehabilitasyon doktoru çocuğunuzda ne tür bir serebral palsi olduğunu belirleyebilir. Çocuğunuzun serebral palsi tipi belirlendiğinde doktorunuz çocuğunuzun hastalığı ile ilgili daha doğru tahminler yapabilecektir.
Hastalık tedavi edilebilir mi?
Serebral palsi hastalığını tamamen iyileştiren bir tedavi yoktur. Fakat mevcut tedaviler ile hastalığın neden olduğu bulgular hafifletilebilir. Bu hastalıkla ilgili belirtileri hafifletmek için uygulanan tedavilere ilaç tedavileri de eklenebilir.
Spastik serebral palsi nasıl tedavi edilir?
Hastalığın en sık tipi olan spastik serebral palsiye neden olan belirtileri tedavi etmek için denenmiş çok çeşitli çalışmalar mevcuttur. Vücut hareketlerindeki zorluk ve kaslardaki katılığın kesin tedavisi yoktur ancak uygulanan tedavilerle spastisite (kas katılığı) azaltılabilir, çocuğa daha fazla esneklik kazandırılabilir ve hastanın bağımsızlığı artırılabilir. Kaslardaki katılık nedeniyle problem yaşayan çocuklar için fizik tedavinin ve çeşitli cihazlar gibi desteklerin uygulanması spastik kasları germeye ve hareket gelişiminin iyileşmesine yardımcı olabilir. Botilinum toksin (Botox, Dysport) ve fenol enjeksiyonları kaslardaki katılığın azaltılmasına yardımcı olabilir. Sinir uçlarından kaslara iletimi engelleyen Botilinum toksini bir bakterinin zehrinden elde edilen bir ilaçtır. Bu toksin spastik kasa enjekte edildiğinde kası 4–6 ay süreyle geçici olarak zayıflatır. Küçük miktarlarda uygulanır. Kasları güvenli biçimde gevşetir ve cerrahi ihtiyacını geciktirir. Ek olarak; serabral palsi hastalığının spastik formunun tedavisinde bazı cerrahi seçenekler de vardır.
Fizik tedavi ve Rehabilitasyon hekimi başkanlığında serebral palsi tedavisinde deneyimli, bu alanda geniş bilgi birikimine sahip rehabilitasyon ekibi çocuğunuz için en iyi tedaviyi planlamada size yardım edecektir. Spastik serabral palside başarı veya sıkıntılar hastadan hastaya farklılıklar gösterir ve çocuğunuza uygun hareket yöntemlerinin uyarlanması için bu işin uzmanı kişilerle çalışmak çok önemlidir.