Tarihte Türk halkları ve -boyları

Tarihi Türk halkları ve -boyları Afşarlar ya da Avşarlar
Ağaçeri
Hazarlar ya da Kazarlar
Göktürkler (ya da: Kök-Turuk ve ya Kök-Türkler; 552 yılından sonra)
Hunno-Bulgarlar: Bugünün Bulgaristan-Bulgarları islavlarla karışmış Türklerin torunlarıdır, ama kendilerini islav olarak görürler. Bulgarların ilk Kağanları Türkçe konuşurdu (Bulgar-Türkçesi) Volgabulgarları
Kanglılar
Karahanlılar
Kara Kıtaylılar
Karaçaylar
Karluklar
Kayılar
Keraitler
Kerul-Tatarları
Kimekler ya da Kımaklar
Kınıklar
Yenisey-Kırgızları
Kutrigurlar
Polovzlar ve Kumanlar (Romanya'da yaşayan ve macarca konuşan Székler Kumanların torunları olarak görülebilir.
Merkitler
Naymanlar
Oğuzlar
Sekiz-Oğuzlar
Dokuz-Oğuzlar
Otuz-Oğuzlar
Toguz-Oğuzlar
Üç-Oğuzlar
Ogurlar
Onogurlar
On-Oklar
Osmanlılar: Osman I. tarafından 1288–1326 yıllarında, Osmanlı Devletindeki Türk boylarının birlesmesinden türeyen Halk.
Peçenekler
Sabirler
Şa-t'o halkı
Karakoyunlular
Selçuklular
Tabgaçlar
Tarduşlar
Tohsiler
Tölösler
Çigiller
Türgişler
Utrigurlar
Uz halkı
Akkoyunlular
Yağmarlar

Günümüzün modern Türk halkları Acar-Türkleri
Afganistan Türkleri
Afşarlar - İran'da yaşayan bir halk.
Ahıska Türkleri ya da Meşetler
Arnavutluk Türkleri
Avrupa Türkleri Almanya başta olmak üzere birçok Avrupa ülkesine 1950-1960'lardan itibaren göç eden Türkler
Aymaklar
Azerbaycan Türkleri
Balkarlar
Başkırtlar ya da Başkurt, Başkort
Batı Trakya Türkleri
Bulgaristan Türkleri
Hamseler ya da Hamse Türkmenleri
Hazarlılar ya da Hazaralar (Genetik olarak Türk ancak konuştukları dil yoğun olarak Farsça'nın etkisinde olan halk)
Irak Türkmenleri
İran Türkmenleri
Kaçarlar ya da Kajarlar
Kafkasya Türkleri
Kafkasya Türkmenleri ya da Stavropol Türkmenleri
Karadağ Türkleri
Karaylar ya da Kareerler, Karaimler
Karakalpaklar
Karaçaylar
Kaşgaylar
Kazaklar ya da Kazak-Kırgızları
Kırgızlar ya da Kara-Kırgızlar
Kırımçaklar (musevi Türk halkı)
Kırım-Tatarları ya da Kırım-Türkleri
Kosova Türkleri
Kumuklar ya da Kumükler, Kumikler: Dağıstan'da yaşayan bir halk.
Makedonya Türkleri
Meşetler ya da Ahıska Türkleri
Moğolistan Türkleri
Nogaylar ya da Nogay-Tatarları* Salarlar
Yunanistan-On İki Ada Türkleri
Pomaklar (Türk kökenli olmalarının yanı sıra Slav halklarıyla ve dilleriyle yüksek oranda etkileşime girmişlerdir.)
Romanya Türkleri
Sancak-Yeni Pazar Türkleri
Sibirya Türkleri
Altaylar ya da Dağ-Oyratları
Hakaslar
Dolganlar - Taymir yarımadasında yaşayan bir halk.
Yakutlar ya da Saka (çoğunluğu Şamanist az sayıda ise Hıristiyan-Ortodoks)
Şorlar
Teleütler
Tuvinler ya da Uranhaylar (çoğunluğu lamaistdir)
Tofalar ya da Karagaslar
Çulimler ya da Çulümler
Barabalar
Şahsevanlar
Suriye Türkmenleri
Suriye Türkleri(Suriye Türklerinin Suriye Türkmenlerinden farkı Türkiye'den Suriye'ye özelliklede Kastamonu bölgesinden Cumhuriyet sonrası göç etmeleridir.)
Tacikistan Türkleri
Tatarlar ya da Kazan Tatarları
Çuvaşlar (hristiyan-ortodoks)
Türkiye Türkleri
Urumlar ya da Urum-Kıpçaklar (Greko-Tatarları diye adlandırılan özünde Türk olan halk)
Türkmenler (Doğu-Oğuzları'da denir)
Uygurlar ya da Doğu-Çağataylar
Sarı Uygurlar ya da Kansu Uygurları, Yugurlar
Öngütler - Gobi Çölü çevresinde yaşayan bir halk.
Özbekler ya da Batı-Çağataylar
Halaçlar ya da Kalajlar, Kalaçlar
Kıbrıs-Türkleri
Gagavuzlar ya da Gagauzlar, Gökoğuzlar

Küçük Türk grupları Biltirler
Delikanlılar (İran'da yaşayan Türkçe konuşan küçük halk)
Kamasinler
Zagajlar
Çulımlar
Kaçalar
Hojballar
Kızıllar

karahanlilar bayragi

gagavuz(turk devleti)bayragi

BAŞKIRDİSTAN ÖZERK CUMHURİYETİ

Rusya Federasyonu'na bağlı Özerk Cumhuriyettir. 11 Ekim 1991 tarihinde özerkliğine kavuşmuştur.

Yüzölçümü :143.600km2
Nüfusu : 3.944.000
Başkenti : Ufa

Başkır Özerk Cumhuriyeti Güney Urallardan batıya doğru Belaya ve Kama nehirlerine kadar uzanır. 1552'de Kazan Hanlığının yıkılmasından sonra her iki Türk boyu (Tatar-Başkır) Ruslara karşı birlikte ayaklanmış ancak, XVIII yy'ın sonlarında Rus egemenliğine girmek zorunda kalmışlardır. Başkırlar her zaman Tatarlarla iç içe yaşamışlardır. Başkırtça daha çok konuşma dilinde kullanılmıştır. 1926'da ise ilk Başkırtça kitap yayınlanmıştır. Etnik yapı olarak Tatarlara yakındıriar. îlk kez 1919'da S.S.C.B. içihde Başkırt SSC kurulmuştur. Tarihi kaynaklara göre Tatar-Başkır ilişkileri tahmini bin yıl önceden başlamıştır.

Başkırların dili Tatarcaya yakın olup Türk dilinin Kıpçak Bulgar alt grubunu oluşturur. Başkırların % 68'i Özerk Başkırdistan'da yaşamakta olup, geriye kalan % 32 si Ural bölgesindedir. Başkırlar daha çok kentsel yörelerde değil kırsal bölgelerde yerleşiktirler. Başkır halkının yaşamında Mitolojinin ve destanların ayrı bir yeri bulunmakladır. Ural Batır destanı bunların en önemlileridir. Başkırdistanın dışında, Başkırlar, Kazakistan, Türkmenistan, Özbekistan, Tacikistan, Kırgızistan, Ukrayna ve Rusya Federasyonu'nun diğer bölgelerinde yaşamaktadırlar. Ülke Asya ile Avrupa'nın birleştiği bölgedir.

TIVA ÖZERK CUMHURIYETİ

Tarihi Gelişim

Çin sülalesinin kayıtlarına göre Tuva'lar Kırgızlar'ın doğusunda, "Kiiçük Deniz"in (Muhtemelen ****** Gölü) güneyinde ve Uygurlar'ın kuzeyinde bulunmaktadır. Bugün de Tuvalar buralarda oturmaktadırlar ve buraya da Tannu-Tuva denilmektedir.

Tıva Cumhuriyeti, 1914'te Ruslar tarafmdan işgal olunmuş ve yeniden 1921'de Cumhuriyet olarak bağımsızlığını tekrar almıştır. Tannu Tuva adlı Halk Cumhuriyeti yaratılmıştır. 1926'da adı Tuva Halk Cumhuriyeti'ne dönüşınüştür. Ülke 17 Ağustos 1944'te yeniden Ruslar tarafından işgal olunmuştur. önceleri Muhtar bölge ola-rak, 1965'ten itibarende muhtar cumhuriyet olarak yerini almıştır. Halen Rusya'nın oluşumunda muhtar cumhuriyet olarak yer almaktadır.


Başkenti Kızıl'dır.
Ülkenin alanı 170.000 km2'dir.

Nüfusu 308.557'dir. 13 küçük bölgeye (rayon) sahiptir. Ülke, Sibirya'nın güneydoğusundadır. Gü-neyinde ve güneybatıda Moğolistan Halk Cumhuriyeti bulunmaktadır. Nüfusunun % 64.3 Tıva'lardan, % 32'si Ruıslar'dan, % 3.7'si diğer milletlerden oluşmuştur.

Coğrafi Konumu

Tıva Yukarı Yenisey Irmağı havzasında yer alır. Moğolistan'a komşu olan cumhuriyetin yüzölçümü 170.500 km2dir. Bölgenin başlıca yüzey şekilleri olan geniş Tıva ve Todja havzalarının sutarını Yenisey Irmağının iki ana kolu toplar. Aralarında kuzeybatıdaki Batı (Zapadni) Sayanlar'la kuzeydoğudaki Doğu Tıva dağ sıraları bu iki havzayı kuşatır. Tıva Özerk Cumhuriyeti'nde başta başkent "Kızıl" olmak üzere bcş kent ve üç kentsel yerleşme vardır.



Yönetim Biçimi

Tıvalar, Soyotlar ya da Uryanhaylar olarak da bilinir, büyük bölümü SSCB'deki Tıva ÖSSC'de. küçük bir bölümü ise Moğolistan Halk Cumhuriyetinde yaşayan ve Moğolcadan etkilenmiş bir Tıirk dili konuşan halktır. Yenisey Irmağınııı kaynak sularının arasında, hem Sibirya taygasının, hem de Orta Asya bozkırlarının özelliklerini taşıyan bir bölgede yaşarlar. Geleneksel uğraşları avcılık ve çobanlıktır; kollektif tarım 1950'lerin başından bu yana önem kazanmıştır. Darı üretimi ve balıkçılık öteden beri önemini korumaktadır. Geleneksel Tıva barınakları step bölgelerine özgü yurt adı verilen keçe çadırlarla, ağaç kabuğundan yapılma, Sibirya'ya özgü huni biçiminde çadırlardan oluşur.
17. yüzyıldan sonra giderek Rus kültürünün etkisinde kalan Tıvalann geleneksel toplumsal örgütlenmeleri klan sistemine dayanır geleneksel dinleri ise şamanizmle, Tibet Budacılığının bazı özelliklerinin karışmasından oluşmuştur. Günümüzde Rusya Fedarasyonu'nda yaklaşık 180 bin, Moğolistan Halk Cumhuriyetinde ise 24 bin kadar Tıva yaşamaktadır.

Eğitim ve Kültür

Tıva'da 157 ortaokulda (6.600 öğrencisi), 6 teknik okulda (4.000 öğrenci), 1 üniversitede (2900 öğrencisi) bulunmaktadır. Yılda,Tıva dilinde çok sayıda kitap, 2 dergi, 5 gazete yayınlanır. Her 10 bin kişiye 36 doktor düşmektedir. Sağlık hizmetleri devletin tekelindedir.

Dil
Tıva yazı dili Latin harfleri esasına göre düzenlenmiştir, fakat 1941'de diğer Türk şivelerinde olduğu gibi Tıva'ca için de Kiril harfleri kullanılmıştır. Tıva halkının en önemli destanı olan "Keser" 1963 yılında yayınlanmıştır.
Tuva Türkçesi
Türkiye Türkçesi Tuva Türkçesi
agız agaz göz karak
avııç adış gözlük gözluk
ayakkabı mayık iki avuç hodadis
bacak but kadın kadın
baş baş kar kırı
bıyık erinsalı kız kızcağız
bilek gol köprü kögürük
boğaz bostaa kulak kulak
burun tumcuk omuz eğin
ceket cek ot sigel
çene segel otobüs maşina oto
çizme idik pantolon cugur
çocıık bala parmak sola
çok yok saç saç dügü
çorap bik serserilik çiçekli yer
dil dıl su vada
dilek adagaç şapka börk
diş dış taş daş
düğme öyök tırnak tırnak
el mel yol org
erkek erili oğul yüz sel
gırtlak borbandı yüzük yüstük

buyuk hun imparatorlugu...

avrupa hun devleti

ALTIN ORDU


AVARLAR

BUYUK TİMUR DEVLETİ

GAZNELİLER

BUYUK SELCUKLU

ABHAZYA

BAŞKURDİSTAN CUM.


KARACAY CERKEZ CUM.

ÇUVAŞİSTAN