Otizmde Problem Davranışları Azaltma Yöntemleri

Otistik ve hiperaktif çocuklarda olumsuz davranışları yok etmede etkili yöntemler içermesidir. Tabi her çocukta aynı sonucu verecek diye bir şey yok. Ama benim uyguladığım öğrencilerin % 70 inde başarılı oldum. Özellikler 2 maddedeki bıktırma yöntemini; atma, vurma gibi el ve ayakların kullanıldığı olumsuz davranışları azaltmada (problem davranışlar hiç bir zaman tamamen yok olmaz) çok etkili. Bu yöntemleri tüm çocuklarda ve özür gruplarında uygulanabilir ama özellikler otistik ve hiperaktiflerde kullanılması önerilir.

BİTİŞİKLİK KURAMI

Öğrenmede bitişiklik kuramının önemini ortaya koyan GUTHRİE dir..Bir uyarıcıya yapılan tepkinin daha sonra aynı uyarıcı ile karşılaşıldığında da yapılma eğilimi vardır. Bu uyarıcı- tepki bitişikliğidir.Öğrenme uyarıcı-tepki bitişikliğinin bir ürünü olarak ortaya çıkar.Uyarıcıya karşı yapılan en son tepki tekrarlanır. Bir etkinliğin öğrenilmesi için çok sayıda tekrara ve alıştırmaya ihtiyaç vardır.Öğrenmede güdülenme önemli değildir.Güdülenme çağrışımsal bağların oluşturulması bakımından önemlidir.Unutmanın uyarıcı-tepki bağının azalmasından dolayı değil uyarıcıya karşı yeni tepkiler oluşmasından dolayı gerçekleşir, yani yeni öğrenilenler eski öğrenmeleri bozar.

Alışkanlıkların yok edilmesinde üç teknik önerir.

1. EŞİK YÖNTEMİ:Uyarıcı az az sunularak istenmeyen tepkinin çağrışımı engellenir ve uyarıcı yavaş yavaş arttırılır böylece uyarıcıya yeni tepki geliştirilir. Yapılması istenen ve yapılması istenmeyen davarnıştan önceki uyarıcı zamanla azaltılır , azalan uyarıcı karşısında çocuktaki tepkiler yönlendirilerek azaltlılmaya veya artılımaya çalışır. Azalan uyarı karşısında artan veya azalan davarnış gözlemlerir, istenilen ölçüle ulaşıldığında; uyarıcı zamanla artırılır (eğitim öğretim için gerekli ise) ve aynı zamanda çocuktaki davaranış gözlemlenerek istenilen seviyede kalması sağlanır.

2. BIKTIRMA YÖNTEMİ:Uyarıcılar yoğun bir şekilde tepki yapmaktan bıkıncaya kadar verilir.

Örnek : Eline aldığı her şeyi camdan vb yerden atan bir çocuk düşünelim. Bu çocukla en çok attığı nesneleri önüne koyarak atması yönünde yönerge vererek atması iteriz. Her atmasına hiç bir tepki vermezken, atığı nesne diğer taraftan kendisine (bir başka kişi tarafından) atlır. Seans boyunca devamlı atma sergileyen çocuk yorgunluk,bıkkınlık davranışlarını sergilemeye başlar ve atma davaranışın sergilememe, istememe davranışlarını sergilemeye başlar. Çocuk atmak istemediği zamanlar görülerek pekiştirilmesi sonucu davranış azaltılır.

3. ZIT TEPKİ YÖNTEMİ: Sunulan uyarıcıyla zıt uyarıcı birlikte sunularak tepkinin ortadan kalkması için çalışılır. Çocuk davranışa gececeği anlaşıldığında önceki uyarıcılardan farlı bir uyarıcı verilir ve çocuk verilen uyarı karşısında yeni tepkiler geliştirmeye başlar. Verilen tepkiler eğitimci konütrolünde olumlu davranışlara uyarlanır ve kalıcı olması sağlanır. Başta bir likte verilen uyarıcılardan ilk uyarıcı (olumsuz tepki sağlayan uyarıcı) zamanla azaltılarak yerine yeni uyarıcı katar.

Guthrie ’ye göre içebekış, anlama, kavrama gibi kavramlarla öğrenme açıklanamaz, öğrenme bitişikliktir, iki olay birlikte olduğunda öğrenilir.Gerçek koşullarda yaptığımız şeyleri öğreniriz.

Bu yazıyı yayınlamamdaki amaç: otistik ve hiperaktif çocuklarda olumsuz davramışları yok etmede etkili yöntemler içermesidir. Tabi her çocukta aynı sonucu verecek diye bir şey yok. Ama benim uyguladığım öğrencilerin % 70 inde başarılı oldum. Özellikler 2 maddedeki bıktırma yöntemini; atma, vurma gibi el ve ayakların kullanıldığı olumsuz davramışları azaltmada (problem davarnışlar hiç bir zaman tamamen yok olmaz) çok etkili.


ALINTI: Çetin ÖZBEY